İST60 Gökyüzü Kamerasına Yakalanan Perseid Göktaşları
İST60 Gökyüzü Kamerasına Yakalanan Perseid Göktaşları
Yolları (yörüngeleri) Yer ile kesişen göktaşları, atmosferimize girdikten sonra yanmaya başlarlar ve gökyüzünde parlak bir hal alırlar. Halk dilinde yıldız kayması olarak adlandırılan bu olayın bellirli tarihlerde ve çok sayıda gerçekleşmesi ise göktaşı yağmuru olarak adlandırılır. Her yıl 13 Temmuz - 26 Ağustos tarihleri arasında, Yer’in yörüngesi Swift-Tuttle (109P/Swift–Tuttle)* isimli kuyruklu yıldızın yörüngesi ile kesişir ve Swift-Tuttle kuyruklu yıldızının yörüngesinde bıraktığı kalıntılar yani göktaşları, Yer’in kütle çekimine kapılarak atmosferimize girerler. Bu göktaşları gözlendiğinde gökyüzündeki görünür konumları/yönleri sanki Kahraman (Perseus) Takımyıldızı'ndan saçılıyormuş gibi görünürler, bu nedenle bu tarihlerde gözlenebilen göktaşı yağmuruna Perseid Göktaşı Yağmuru adı verilir. Saatte yaklaşık 100 göktaşının atmosfere girişini gözleyebileceğiniz Perseid Göktaşı Yağmuru, Kuzey Yarım Küre’den gözlenebilmektedir.
Görsel 1: Perseid Göktaşı Yağmuru'nun gökyüzündeki saçılma noktası
Göktaşı yağmurlarını fotoğraflamak istediğimizde elde edilen görüntülerde yapay uydular, uçak hatları ve göktaşları karışabilir. Göktaşlarını, belli bir noktadan, bir takımyıldızından etrafa saçılan kısa ve kalından inceye giden çizgiler şeklinde ayırt edebiliriz. Perseid Göktaşı Yağmuru, Kahraman (Perseus) takımyıldızından etrafa saçılır. Uçak hatları ise çoğunlukla başı ve sonu gözükmeyen, düz ve ince çizgiler olarak gözükürler. Hep aynı çizgi doğrultusunda gözlenirler. Yapay uydular ise düz çizgi olarak değil başı ve sonu gözükmeyen, ince ve Yer’in etrafındaki yörüngeleri nedeniyle kıvrımlı çizgiler halinde gözlenirler.
Görsel 2: Perseid Göktaşı Yağmuru tarihlerinde Tüm Gökyüzü Kamerasına yakalanan yapay uydu (soldaki görüntü) ve uçak (sağdaki görüntü) görüntüleri.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ulupınar Gözlemevi Yerleşkesinde yer alan İST60 Teleskobunun kontrol binasında yer alan Tüm Gökyüzü Kamerası (All-Sky Camera) ile 10-11-12 Ağustos 2018 tarihlerinde alınmış gece gökyüzü görüntüleri, merkezimizde “Mesleki Gözlem Staj” programı kapsamında ve Merkez Müdür Yard. Dr. Öğr. Üyesi Sinan Aliş danışmanlığında stajını gerçekleştiren Elara Asya Sezgin tarafından incelenmiş ve Perseid Göktaşı Yağmuru'na ait olması muhtemel göktaşı görüntüleri belirlenmiştir. Yapılan bu çalışma kapsamında bu üç güne ait toplam 713 görüntü incelenmiştir.
Görsel 3: Tüm Gökyüzü Kamerası tarafından 12.08.2018 tarihinde alınmış bir görüntüde belirgin olarak görülebilen bir göktaşı (Perseid) görüntüsü.
Göktaşı yağmurları hakkında daha fazla bilgi almak için, web sitemizde yayımlanan “Göktaşı Yağmurlarını Nasıl Gözleyebiliriz?” başlıklı makaleyi okuyabilirsiniz.
* En son 1992 yılında gökyüzünde görülen Swift-Tuttle Kuyruklu Yıldızı, yaklaşık 27 kilometre katı çekirdek genişliği ile dinozor çağının sonunu getirdiği düşünülen kuyruklu yıldızın çekirdeğinden 10 kilometre daha geniştir. Swift-Tuttle yörüngesi Yer ve Ay'a yakın bir noktadan geçtiği için gezegenimiz için potansiyel bir tehlike olarak görünmektedir. Kuyruklu Yıldızın bundan sonraki Yer’e yakın geçiş tarihi 14 Ağustos 2126'da olacak.
Hazırlayan: Elara Asya Sezgin (Doğa Koleji Acarkent Kampüsü)
Kaynakça:
http://gozlemevi.istanbul.edu.tr/?p=7175
https://www.space.com/32868-perseid-meteor-shower-guide.html
https://spaceplace.nasa.gov/meteor-shower/en/
Yau, Kevin; Paul, Weissman; Yeomans, Donald. "The past and future motion ofComet P/Swift-Tuttle". Jet Propulsion Laboratory, California Institute of Technology. Verschuur, Gerrit L. (1997). Impact!: the threat of comets and asteroids. Oxford University Press. pp. 256 (see p. 116). ISBN 978-0-19-511919-0.