21 Haziran 2020 Pazar günü Dünya’nın belirli yerlerinden görülebilecek bir Halkalı Güneş Tutulması gerçekleşecek. Tutulma Türkiye'den de parçalı olarak görülebilecek.

Bilindiği gibi güneş tutulmaları Ay’ın Güneş’in önünden geçmesiyle oluşmaktadır. Bu muhteşem güzellikteki doğa olayı her iki cismin uzaysal açısal çaplarının yaklaşık birbirine eşit olmasından kaynaklanır. Tam Güneş tutulması oluşabilmesi için Ay’ın görünen açısal çapının tutulma anında Güneşinkinden daha büyük olması gerekir. Ancak bu 21 Haziran tutulmasında Ay, Dünya’dan çok uzakta olacağından açısal çapı Güneşinkinden biraz küçük olacaktır. Tutulma koridorunda kalan bölgelerdeki insanlar tutulma ortasında Güneş'i ince bir halka (çok ince bir yüzük gibi) şeklinde görecekler.  

20 Mayıs 2012'de gerçekleşen Halkalı Güneş Tutulmasının aşamaları. (Brocken Inaglory / CC BY-SA)

Her ne kadar Güneş’in çapı Ay’ın çapından yaklaşık 400 kat daha büyükse de, her iki cisim arasındaki uzaklık oranı da yaklaşık 400 kattır. Uzaklık ve çapların geometrik oranlarından bu güzel doğa olayı gerçekleşmektedir.

21 Haziran 2020 günü gerçekleşecek halkalı tutulmanın hattı dar bir koridor izleyecek. Türkiye bu tutulma hattı koridoru üzerinde bulunmuyor.

Halkalı tutulmayı gözleyebilecek yerler: Orta Afrika bölgesi (Kongo, Etiyopya, Güney Sudan), Yemen, Umman, Pakistan, Kuzey Hindistan, Çin.

21 Haziran 2020 Pazar günü Türkiye saati ile 09:41’de tutulmanın en büyük olduğu yerde (Pakistan, Pencap, Tibet Özerk Bölgesi) hattın genişliği yaklaşık 21 km, süresi 38 saniyedir. Bu sırada Güneş’in %98.8‘lik kısmı Ay tarafından örtülecektir.

Tutulma İstanbul’da yaklaşık 1.5 saat izlenebilecek. İstanbul’da tutulma 07:53‘de (Güneş’in yüksekliği 23° 44') başlayacak, 08:35‘de Güneş’in %11’lik bir kısmı örtülecek (yükseklik 31° 19'), 09:19’da (yükseklik 39° 50') bitecektir.

21 Haziran 2020 08:35'te tutulmanın İstanbul'dan görünüşü.

Aşağıdaki halkalı tutulmanın görülebileceği hat gösterilmektedir.

​(Referans: https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEgoogle/SEgoogle2001/SE2020Jun21Agoogle.html)

TUTULMADA GÖZ EMNİYETİ 

2 Temmuz 2019'da Şili'de ESO'dan gözlenen tam Güneş tutulmasında
çocuklar özel tutulma gözlükleri ile tutulmayı izliyorlar.

Güneş tutulmaları sırasında, tam tutulma dışında güneşe çıplak gözle bakmak söz sağlığı açısından tehlikelidir. Parçalı tutulma sırasında özel güneş tutulma gözlükleri ile bakılmalıdır. Geçirgenliği düşük alüminyum folyo ile de dikkatli olmak kaydıyla kısa süreli bakılabilir. İsli camı önermiyoruz. 21 Haziran 2020'deki tutulmada Güneş'in çok küçük bir bölümü örtüleceği için Güneş parlaklığından çok fazla kaybetmeyecek. Bu tutulma tam Güneş tutulmaları ile karıştırılmamalıdır.

Hazırlayan:

Prof. Dr. Adnan Ökten

aokten@istanbul.edu.tr