Güncel Çalışmalar – Araş . Gör. Talar YONTAN
V633 Lyr çift sisteminin Galaksimizdeki metalce en zengin açık kümeye (NGC 6791) üye olduğu belirlendi.
Ege, Erciyes ve İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü araştırmacıları tarafından hazırlanan “Analysis of a detached eclipsing binary at near the turnoff point of the open cluster NGC 6791 in Kepler field” adlı makale SCI kapsamındaki New Astronomy dergisinde Nisan 2019 tarihinde yayınlanmak üzere kabul edilmiş olup, Nisan ayının öne çıkan çalışmalarından biri olarak dergi kapağında yer almıştır. Bu çalışmada, Galaksimizdeki metalce en zengin ve yaşlı NGC 6791 açık kümesi doğrultusunda, tutulma gösteren çift çizgili V633 Lyr yıldız sistemi incelenmiştir. Analizlerde sistemin Kepler fotometrik verileriyle, ESO Bilim Arşivinden alınan yüksek çözünürlüklü UVES ve GRAFFE tayf verileri kullanılmıştır. V633 Lyr’in radyal hız verileri ve Kepler ışık eğrileri eş-zamanlı analiz edilerek sistemdeki bileşen yıldızların başta kütle olmak üzere tüm astrofizik parametreleri yüksek duyarlılıkla tayin edilmiştir. Analizler, sistemin baş yıldızının NGC 6791 açık kümesinin dönüm noktasında, yoldaş bileşenin de kümenin anakolu üzerinde yer aldığını göstermiştir (Şekil 1). Bileşen yıldızlara fit edilen PARSEC yaş eğrileriyle sistemin yaşı 8.5±0.12 Gyıl olarak tayin edilmiştir. Ayrıca V633 Lyr’in Gaia Veri Salınımı-2 kataloğundan alınan öz hareket ve uzaklık verileriyle çalışmamızda belirlenen radyal hız verilerinin bir arada değerlendirilmesiyle V633 Lyr’in NGC 6791 açık kümesine üye olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte, yoldaş bileşenin yarıçapının beklenenden %10 daha büyük tespit edilmesi, konvektif zarflı bileşenlerden oluşan kısa dönemli çift yıldızlarda manyetik alanın yıldızın enerji taşınmasını engellediğini gösteren iyi bir gözlemsel kanıttır.
Şekil 1: NGC 6791 açık kümesinin renk-parlaklık diyagramı ve kümeye üye V565 Lyr, V568 Lyr ve V633 Lyr’in çift yıldız sistemlerinin bileşenlerine ait konumlar.