Güneş gözlemleri havanın açık olduğu bütün günlerde hem fotosfer hem de kromosfer gözlemleri olarak yapılmaktadır. 1951 yılında başlayan 25cm Güneş diski fotosfer gözlemleri ve 1956 yılında Hα-Lyot filtresi ile başlayan kromosfer gözlemleri bu laboratuvardaki bilgisayar sistemleri ile değerlendirilmekte ve arşivlenmektedir. Günlük fotosfer gözlemleri taranarak bilgisayar ortamına aktarılmakta ve İ.Ü. Gözlemevi bünyesinde geliştirilen program ile değerlendirilerek veriler hem bilgisayar arşivine hem de web ortamına aktarılmaktadır. Gözlemler esnasında çekilen kromosfer görüntülerini analiz edilerek uygun olanlar kromosfer arşivine aktarılmaktadır.
Fotosfer Gözlemleri
Güneş’in görünür yüzeyini temsil eden fotosfer (ışıkküre) tabakasının çizimi ve takibi Gözlemevimizin düzenli gözlemsel faaliyetlerindendir.
1956 yılında satın alınan Hα-Lyot filtresi ile başlatılan ve yakın zaman kadar klâsik fotoğrafı ile sürdürülen kromosfer gözlemleri, günümüzde, gelişmiş bir Hα elektronik filtresi ve astronomik CCD kamera eşliğinde, sayısal görüntüleme ile devam ettirilmektedir.
Fotoğraf-1 ve 2. Odak arkası gözlem tablası üzerine iz düşürülmüş fotosfer görüntüsü (1) ve taşıyıcı astrografın beraberinde bulunan fotosfer teleskopu (2).
Çizimlerin değerlendirilmesi bölümümüzde geliştirilen Rasat Değerlendirme Sistemi (RDS) programı vasıtasıyla bilgisayar ortamında gerçekleştirilmekte (Şekil-1), bu suretle gözleme ait Güneş parametreleri (P, Bo ve Lo) ile Güneş leke gruplarının helyografal koordinatları ve uzanımları hesaplanmakta, elde edilen değerler leke sınıflaması, gözlem ve gözlemci bilgileriyle birlikte kaydedilmektedir.
Şekil-1 Gözlemlerin indirgemesinde kullanılan Rasat Değerlendirme Sistemi programına ait örnek bir görüntü.
Gözlem bilgileri ve sonuçları günlük olarak ağ ortamına aktarılmakta ve yıllık raporlar halinde yayımlanmaktadır. Bölüm Web sayfamızdan ayrıca geçmiş yıllara ait arşiv bilgilerine de ulaşılabilir.
Kromosfer Gözlemleri
Güneş’in kromosfer (renkküre) tabakasının takibi ve fotoğraflanması düzenli gözlemsel faaliyetlerimizin bir başka örneğidir.
1956 yılında satın alınan Hα-Lyot filtresi ile başlatılan ve yakın zaman kadar klâsik fotoğrafı ile sürdürülen kromosfer gözlemleri, günümüzde, gelişmiş bir Hα elektronik filtresi ve astronomik CCD kamera eşliğinde, sayısal görüntüleme ile devam ettirilmektedir.
Fotoğraf. Ekvatoral yerleşimli taşıyıcı astrografa bağlı kromosfer (aşağıda) ve fotosfer (yukarıda) gözlem sistemleri. Fotoğrafa iliştirilen görüntüler, sırasıyla, kromosfer gözlemlerinde kullanılan CCD kameraya, elektronik filtreye ve bu sistemle elde edilen temsili bir kromosfer görüntüsüne aittir.
Bu faaliyet kapsamında, kromosfer, havanın müsait olduğu her gün, Güneş aktivitesinin kendini belirgin şekilde gösterdiği Hidrojen-Alfa çizgisi merkezli dar bir dalga boyu aralığında gözlenmekte ve fotoğraflanmaktadır. Bu suretle başlıca, her biri önemli aktivite göstergeleri olan flerler (parlamalar), filamentler (ipliksi disk yapıları) ve protüberanslar (kenar fışkırmaları) çalışılmaktadır.
Ekvatoral yerleşimli taşıyıcı bir astrografın (D=30cm, f=150cm) beraberinde bulunan 12cm açıklıklı ve 232cm odak uzaklıklı (f/19) kırıcı teleskopun üzerine kurulu sistemde (Bkz.Fotoğraf), dıştan içe sırayla; açıklık çapını değiştirmekte kullanılan bir iris diyafram, dar bant bir Ha filtresi, gerektiğinde ışığı 90 dereceyle yansıtarak görsel gözlem imkânı tanıyan açılır-kapanır aynalı bir göz merceği ve 21mm çapında elde edilen Güneş görüntüsünü tam disk olarak görüntüleyebilecek büyüklükte alıcıya sahip yüksek çözünürlüklü astronomik bir CCD kamera bulunmaktadır.
