İstanbul Üniversitesi Gözlemevi ve Uygulama ve Araştırma Merkezi

Dünya’ya Çarpması Muhtemel Dev Asteroid (1998 OR2) 

-Bu Sefer de Sıyırıp Geçecek mi?-

Uluslararası Astronomi Birliği’nin Dünya’yı tehdit etme kriterlerini sağlayan dev potansiyel tehlikeli asteroit “1998 OR2” (Çap = 2150 metre) 29 Nisan’da Dünya’ya 2.35 milyon kilometre (Ay uzaklığının 6 katı) kadar yaklaşacak. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü ve Gözlemevi Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden bir grup bilim insanı bu gök cismini şimdiden takibe aldılar bile. 

17 Şubat 2020 gecesi yapılan gözlemlerde asteroidin yaklaşık 46.5 milyon kilometre uzakta ve 10 km/s hızla yaklaşmakta olduğunu gözlemler sonucunda hesapladılar. Şimdilik yörüngesinde herhangi bir değişiklik tespit edilmemiştir. 

Bu yörünge üzerinde hareket ettiği takdirde Dünya’ya çarpma ihtimali olmayan 1998 OR2 Nisan 2020 sonuna kadar gözlem şartları elverdiği sürece takip edilecektir.

Asteroidler uzayda belirli bir yörüngede dolanan, genellikle yüzeyi kayalık olan cisimlerdir. Dünya’nın geçmişi araştırıldığında 100 milyonlarca yıllık süreçte çok sayıda asteroidin çarptığını günümüz uydu gözlemleri yardımıyla biliyoruz. Dünya’ya geçmiş dönemde çarpan bir asteroidin dinozorları ve o zamanın tüm canlı türlerin %98’ini yok ettiğini biliyoruz. Bu nedenle asteroidler gündeme geldiğinde bizlerde pek de olumlu duygular uyandırmazlar. 

Asteroidin bu yakın geçişi ne kadar güvenli? 

Gerek kendi içinde ürettiği gerekse Güneş’ten aldığı harici radyasyondan dolayı yüzeyindeki sıcaklık değişimleri asteroidin dönme ekseni ve yörüngesini etkileyebilir. Yarkovsky etkisi adını verdiğimiz bu olay sonucunda yörüngesinin yarı-büyük ekseni etkilenebilir ve asteroid yönünü Dünya’ya doğru çevirebilir.

Felaketle sonuçlanabilecek ikinci faktör, kütleçekimsel anahtar deliğinin neden olacağı yörünge tedirginlikleridir. Kütleçekimsel anahtar deliği, Dünya’nın kütleçekimsel alanının asteroid gibi bir cismin (şekil açısından tam küresel yapıya sahip olmamasından) yörüngesini değiştirerek özel küçük bir bölgenin içine çekmesi olayıdır. Deliğe kapılan bir asteroid Dünya’nın etrafında birkaç dolanım yaptıktan sonra mutlaka gezegene düşer. 

Şayet düşme şartları gerçekleşecek olursa 1998 OR2'nin neden olacağı tektonik hasarın yanı sıra, böyle bir çarpışma gezegenimizin hava ve atmosfer koşullarını da ciddi şekilde etkileyecektir. Düşme şartları gerçekleştiği takdirde günümüz teknolojisiyle asteroidi yok edecek bir silahımız da yoktur.

Prof. Dr. Adnan Ökten

YL Öğrencisi Abdülkadir Aytekin

​

​

Gözlemler, İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi FBG-2017-23943 no’lu projesi ve T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı 2016K121370 no’lu projesi ile desteklenerek tamamen robotik olarak çalışmaya başlayan ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesinin Ulupınar Gözlemevinde bulunan 60 cm çaplı teleskobumuz (IST60) ile Üniversitemiz Beyazıt Yerleşkesi’ndeki 40 cm çaplı (IST40) teleskobumuzla eş zamanlı olarak alınmıştır.