Gözlemevi Olanakları

İstanbul Üniversitesi Gözlemevi Tarihi Teleskobu (Astrograf)




Gözlemevi’nin en önemli gözlem aleti 30 cm açıklıklı ve 200 cm odak uzaklıklı astrograftır. Dört mercekli bu dürbün sistemiyle 24 x 24 cm ebadında geniş alan gökyüzü görüntüleri alınabilmektedir. Güneş gözlemlerinde kullanılan bileşen dürbünleri de bulunan bu astrograf, 11 Aralık 1935 tarihinde Alman Carl-Zeiss Jena firmasına ısmarlanmış, 25 Eylül 1936 tarihinde İtalya-Trieste üzerinden demonte vaziyette (12 parça halinde) gemiyle İstanbul’a getirilmiş, ve yine 1936 sonbaharında halihazırdaki kubbesine yerleştirilmiştir. Ekvatoral yerleşimli olan dürbün sistemi, tarihi önemi dışında, modern yardımcı gözlem aletleriyle donatılan ve özellikleri aşağıda verilen 12 ve 13 cm açıklıklı bileşen dürbünleri itibariyle, halen Güneş’in atmosfer tabakalarının bilimsel gözlemlerinde kullanılmaktadır. Aynı sistem, kimi dersler dahilindeki gece ve gündüz gözlemleriyle öğretim faaliyetlerimizi de desteklemekte, ayrıca toplumu bilgilendirmek ve bilim kültürünün oluşumuna katkıda bulunmak amacıyla düzenlediğimiz halka açık etkinliklerimizle astronomiye ilgi duyanların hizmetine sunulmaktadır.




Görüntüleme ve arşiv maksadıyla uzun yıllar uyguladığımız klasik fotoğrafçılık teknikleri (fotoğraf çekimi ve banyosu) günümüzde yerini sayısal fotoğrafçılık tekniği (CCD görüntüleme) ile değiştirmiştir. Astrograf dürbününe bağlı olan paralel optik yollu dürbünlerimizden 12 cm açıklıklı olanı, Güneş’in renk küre (kromosfer) tabakasını gözlemek üzere dar bant geçirgenlikli bir Hα filtresi ve yüksek ayırma güçlü astronomik bir CCD kamera ile donatılmıştır. Bu dürbün ile başlıca kromosfer tabakasındaki Güneş parlamaları ve madde çıkışları gibi olayların takibi yapılmakta, görüntüleri alınmaktadır. 13 cm açıklıklı olanı ise Güneş’in ışık küre (fotosfer) tabakasının gözlemlerinde kullanılmakta olup, bununla, odak arkasına yerleştirilen düzlem üzerinde 20 cm çaplı bir iz düşüm görüntüsü oluşturulmak suretiyle Güneş leke gruplarının çizim ve takibi yapılmaktadır.

 








Astrograf ve Beraberindeki Dürbün Sistemlerinin Özellikleri


Astrograf: Açıklığı (objektif çapı) 30 cm, odak uzaklığı 150 cm’dir. Astrofotoğrafik maksatlarla kullanılmakta, odağa yerleştirilen cam plaklar vasıtasıyla, en büyüğü 24×24 cm olmak üzere bir kaç farklı ebatta görüntü alınabilmektedir.

Işıkküre (Fotosfer) Dürbünü : Açıklığı 13 cm, odak uzaklığı 200 cm’dir. Başlıca, elde edilen 25 cm çaplı iz düşüm fotosferik görüntü elemanlarının (Güneş lekeleri ve plaj alanlarının) çizilmesi amacıyla kullanılmaktadır.

Renkküre (Kromosfer) Dürbünü : Açıklığı 12 cm, odak uzaklığı 232 cm’dir. Beraberinde bulunan bir monokromatik filtre (H_alpha- Lyot Filtresi) ve odak düzlemine yerleştirilmiş olan bir fotoğraf makinası (Canon F1) ile birlikte, Güneş’in kromosfer tabakası yapı ve olaylarının gözleminde kullanılmaktadır.

Kılavuz Dürbün: Açıklığı 7 cm, odak uzaklığı 90 cm’dir. Gözlenecek gökyüzü bölgesi veya obje, öncelikle görüş alanı diğerlerinden çok daha büyük olan bu küçük dürbün yardımıyla tespit edilir.





İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi E.C.A. Planetaryumu

Elginkan Vakfı’nın desteğiyle kurulan “İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi E.C.A. Planetaryumu” 25 Aralık 2017 Pazartesi günü, Rektörümüz Prof. Dr. Mahmut AK’ın teşrif ve himayesinde, ELGİNKAN Holding Yönetim Kurul Başkanı Sn. Gaye AKÇEN’in ve ELGİNKAN Topluluğu mensuplarının ve konukların teşrifleri ile açılmıştır.,


İstanbul Üniversitesi ve E.C.A. işbirliği ile İÜ Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Bina Kompleksi içerisinde açılan planetaryum, Türkiye’nin bir üniversite birimi içinde kurulmuş, eğitim-öğretim ve halka açık etkinlikler için kullanılacak ilk 4K çözünürlüklü planetaryumudur. 39 koltuk kapasitesiyle üniversite öğrencilerine ve halkımıza hizmet edecektir. Planetaryumun sunum sistemi, 10 adet özel projektör, 8 birimli çevresel ses sistemi, yüksek başarımlı bir bilgisayar ve özel ışıklandırmayla oluşturulmuştur. Halen gelişmiş ülkelerdeki planetaryumlarda gösterilen yüksek nitelikli filmlere sahip olan planetaryum, aynı zamanda üniversite öğrencileri için bir laboratuvar gibi de çalışmaktadır.


Türkiye’de bir Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümünde ilk kez kurulan profesyonel nitelikteki bu planetaryum sayesinde, bölümümüz öğrencileri müfredatlarındaki pek çok konuyu etkileyici bir görsel sunumla öğrenme şansına sahip olmaktadır.


Bu planetaryumun belki de en önemli özelliği, hem gündüz saatlerinde Güneş, hem de gece saatlerinde Ay, gezegenler yıldızlar vb cisimlerin gözlenebildiği gözlemevleri, uzman astronomların sunumlar yaptığı salonlar, bir astronomi koleksiyonu gibi birçok imkanı da konuklarına sunabiliyor olmasıdır.

Planetaryumumuz İstanbul’daki önemli bir eksikliği doldurmakta, başta ilk, orta ve lise dengi okullar olmak üzere, tüm halkımıza hizmet etmektedir.


İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi E.C.A. Planetaryumu etkinlikleri hakkında bilgi almak için Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Bilim-Toplum Etkinlikleri sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.


http://astronomi.istanbul.edu.tr/bilimtoplum/